Lấy tên từ hòn đảo Réunion (khi ấy có tên Bourbon), cà phê Bourbon với sự ngọt ngào, nhẹ nhàng của mình đã chinh phục biết bao nhiêu thế hệ và trở thành một tượng đài “bất diệt” trong ngành cà phê hiện nay. Vậy cà phê Bourbon là gì, có những giống loài gì? Nguồn gốc canh tác của café Bourbon ra sao? Đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây để tìm ngay câu trả lời nhé!
Cà phê Bourbon là gì, đặc điểm sinh học của cafe Bourbon?
Bourbon là giống cafe thuộc loài phụ của giống Arabica (một giống đột biến tự nhiên từ Typica có ý nghĩa quan trọng về mặt di truyền trên thế giới). Như đã đề cập, cafe Bourbon được lấy tên gọi và có nguồn gốc từ hòn đảo Bourbon thuộc Pháp, được người Pháp đưa vào Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1875. Khi đó, họ lập ra một số đồn điền cà phê để canh tác giống café này.
Xem thêm: Từ A – Z về Café Arabica: https://artcoffee.vn/tat-tan-tat-ve-ca-phe-arabica-la-gi/
Về đặc điểm sinh học, Bourbon có xu hướng có một gốc chính duy nhất (nếu gia nhập từ Yemen) và có xu hướng hình thành nhiều thân (nếu gia nhập từ Ethiopia). Trái Bourbon khi chín có thể là màu đỏ, màu cam và màu vàng tùy chủng loại (quả màu đỏ hoặc vàng là phổ biến). Trái café Bourbon thường tròn hơn trái cà phê Typica. Về màu sắc và kích thước của lá thì lá non có màu xanh hay vàng đồng, còn lá trưởng thành lớn hơn lá Typica có dạng rộng và lượn sóng. Các nhánh phụ của cây café Bourbon thường phát triển ở một góc khoảng 60° so với thân chính.
Cây cà phê Bourbon phát triển tươi tốt ở độ cao 1.100m (có thể đến 2.000m) so với mực nước biển. So với giống cà phê Typica thì cafe Bourbon cho năng suất cao hơn từ 20- 30% (chất lượng cà phê thì tương tự).Tuy có khả năng sinh trưởng và lợi nhuận kinh tế cao nhưng café Bourbon thường dễ bị bệnh và sâu bệnh.
Ngoài ra, một điểm đặc trưng ở café Bourbon là hương vị cuối cùng của chúng sẽ luôn phụ thuộc vào độ cao, điều kiện thổ nhưỡng, chất dinh dưỡng, phân bón và kỹ thuật canh tác để cho ra kết quả tốt nhất. Chính vì vậy tuy trồng cùng một vùng đất nhưng hương vị cafe Bourbon sẽ có sự chênh lệch khác nhau, có những vụ, hương vị thơm ngon nhưng cũng có những vụ cà phê Bourbon xấu, chất lượng kém hơn.
Nguồn gốc canh tác cây café Bourbon
Theo như lời kể của nhiều thế hệ và các tài liệu lịch sử để lại, được biết cafe Bourbon nói riêng và Arabica nói chung có nguồn gốc xa xưa từ vùng Tây Nam Ethiopia và có mặt tại cảng Yemen trong khoảng thế kỷ 16. Theo WCR, vào những năm 1700 các nhà truyền giáo Pháp đã mang cây cà phê Bourbon đến đảo Bourbon (nay là đảo La Réunion ở Ấn Độ Dương) ba lần (vào năm 1708, 1715 và 1718) cho đến giữa thế kỷ 19, cây cà phê Bourbon vẫn luôn có mặt ở hòn đảo này.
Các nhà truyền giáo Pháp (Spiritans) tiếp tục mang giống cà phê Bourbon đến Châu Phi. Từ các cây được trồng đầu tiên tại La-Reunion, vào năm 1859 chúng lại được mang đến trồng ở Zanzibar, rồi tới Bagamoyo (ven biển Tanzania) và đến St. Augustine và đồi Taita (thuộc Kenya, Bura). Cũng từ đây cà phê Bourbon bắt đầu được canh tác trên khắp Châu Phi.
Những giống cà phê Bourbon được chọn từ St. Augustine đã được trồng ở vùng cao nguyên Kenya, và những giống mang từ Bagamoyo đã có mặt ở vùng Kilimanjaro của Tanzania, được trồng trên rất nhiều đồn điền café Tanzania thời bấy giờ. Vào thế kỷ 19 (khoảng năm 1930) ở Lyamungo thuộc Tanzania đã thành lập một trạm nghiên cứu để thực hiện nhân giống café Bourbon dựa trên sự lựa chọn hàng loạt các giống Bourbon ở Bagamoyo. Hiện nay trạm nghiên cứu này được biết đến với tên gọi là Viện nghiên cứu cà phê Tanzania (TaCRI).
Các vùng trồng và phát triển giống cà phê Bourbon
Nhờ đem lại năng suất cao cũng như lợi nhuận kinh tế lớn nên café Bourbon được trồng nhanh chóng kể từ lần đầu được canh tác trên hòn đản Bourbon. Ngày nay giống cà phê Bourbon cũng có mặt rộng rãi tại hầu hết các quốc gia trên thế giới.
Cà phê Bourbon trên thế giới
Ngày nay, ở Mỹ Latinh việc sản xuất cà phê vẫn còn dựa trên một số lượng lớn các các giống Typica và Bourbon. Có mặt tại châu Mỹ lần đầu tiên vào năm 1860 ở miền nam Brazil, và từ đây cafe Bourbon đã được nhân giống tại phía Bắc Mỹ và đến Trung Mỹ. Ngày nay giống cà phê này được trồng ở một số vùng bao gồm: Colombia, Brazil, Costa Rica, Guatemala, Tanzania, Cộng hòa Dominican, Haiti, Rwanda, Burundi, El Salvador, Nước Malawi, Nicaragua, Mexico, Sumatra, Puerto Rico, Papua New guinea, Peru, Châu Úc.
Ngày nay, trong 40% sản lượng cafe tại Brazil thì có đến 97,55% giống cà phê bắt nguồn từ Bourbon và Typica.
Cà phê Bourbon Đà Lạt
Bạn biết không? Bourbon được trồng tại Đà Lạt được đánh giá là dòng cà phê có giá trị cao nhất Việt Nam và có chất lượng hương vị sánh ngang với cà phê ngon nhất thế giới hiện nay. Đây cũng được xem là loại cà phê quý hiếm, ở Đà Lạt hiện chỉ còn khoảng 500 cây (theo tổng hợp của các chuyên gia cà phê Việt Nam và Nhật Bản).
Tương tự như giống Typica, Bourbon cũng được người Pháp đưa vào Việt Nam vào năm 1875. Họ lập nhiều đồn điền cà phê để canh tác theo dạng trang trại trồng trọt. Thời gian sau này café Bourbon này được đổi tên thành “cà phê Moka” hay Mocha – lấy theo tên gọi của cảng Mocha ở Yemen. (Xem thêm về Cafe Moka: Tại đây)
Cà phê Bourbon Đà Lạt sau khi thu hoạch và chế biến, được tung ra thị trường với thương hiệu “Arabica du Tonkin” cực kỳ nổi tiếng thơm ngon một thời.
Hương vị của cafe Bourbon
So với các giống cà phê khác thì hạt từ các cây cà phê từ cây Bourbon có xu hướng giàu vị ngọt, vì là giống cà phê có hàm lượng tính axit hữu cơ phong phú nên nó có hương vị phức tạp và tinh tế khi đan xen một chút chua thanh (độ chua ít hơn Typica), tuy nhiên hương vị cà phê Bourbon sẽ tùy thuộc vào nơi chúng được trồng. Và theo nhận định chung của nhiều người thì Bourbon là một giống cafe có mùi thơm hấp dẫn vô cùng, có thể nói là “hoàng hậu” của các loại café. Khi thưởng thức cho cảm giác về vị trong miệng rất thích thú, có sự quân bình, hậu vị chua rất ngon, rất thanh thoát, sành điệu.
Từ những công thức riêng biệt của mình, Art Coffee cho ra được rất nhiều dòng sản phẩm cà phê rang xay khác nhau kết hợp tuyệt vời giữa hương vị và cảm xúc.
Mua ngay để trãi nghiệm tại: https://artcoffee.vn/shop
Các giống cà phê Bourbon
Có thể nói café Bourbon sau hàng trăm năm đã trải qua nhiều đột biến và biến thể khác nhau. Hiện nay nhằm nâng cao năng suất và khả năng chống chọi sâu bệnh nên một đã số được sàng lọc bởi con người để cho ra các giống cafe Bourbon tốt nhất, sau đây là một số thế hệ của cà phê Bourbon:
- Giống cà phê Caturra (Brazil)
Đây là một đột biến lùn tự nhiên, có thân rất ngắn. Giống Caturra được tìm thấy lần đầu vào năm 1937 tại Brazil. Nhiều nhà nông nghiệp trên thế giới đánh giá rằng cây cà phê Caturra có năng suất cao hơn và kháng bệnh tốt hơn mẹ của nó là Bourbon. Ngày nay, Caturra trồng chủ yếu ở Colombia, Costa Rica và Nicaragua và một lượng kha khá ở Brazil. Tuy mang đến chất lượng hương vị là tốt, nhưng Caturra vẫn có phẩm chất thấp hơn cà phê Bourbon.
- Giống cà phê Pacas (El Salvador)
Cà phê Pascas cũng đột biến với chiều cao “khiêm tốn” và “lùn” hơn so với cafe Bourbon. Café Pacas được biết đến vào năm 1949 ở tại một trang trại vùng Santa Ana của El Salvador, thuộc sở hữu của một gia đình họ Pacas. Cho đến sau đó vào năm 1960, Viện Nghiên cứu Cà phê Salvacdor đã bắt đầu một chương trình lựa chọn phả hệ cho cafe Pacas. Ngày nay, cà phê Pacas chiếm sản lượng lớn cà phê của nước này (khoảng 25%).
- Giống cà phê Tekisic (El Salvador)
Cái tên “Tekisic” xuất phát từ “tekiti” trong tiếng Nahuatl, một từ có nghĩa là “công việc” (theo Viện Nghiên cứu Cà phê Salvador, viết tắt ISIC). Tại sao giống cà phê này lại có cái tên đặc biệt như vậy? Bởi để có được café Tekisic từ cây cà phê Bourbon phải trải qua rất nhiều nỗ lực trong việc lai tạo. ISIC đã dành gần 30 năm để thực hiện các lựa chọn cá thể, bắt đầu từ năm 1949 và đến tận năm 1977 mới phát hành nó.
- Giống café bourbon – Tekisic
Café Bourbon Tekisic chiếm sản lượng lớn cà phê ở El Salvador (chiếm gần 70%). Nó đóng vai trò quan trọng về mặt kinh tế ở Guatemala.
- Giống cà phê Villa Sarchi (Costa Rica)
Cà phê Villa Sarchi hay còn gọi là La Luisa hoặc Villalobos Bourbon, đây cũng là một đột biến tự nhiên của cà phê Bourbon. Cà phê Villa Sarchi được tìm thấy ở Costa Rica vào những năm 1950 ở vùng Tây Bắc của tỉnh Alajuela. Sau này, giống cà phê này cũng đã được lựa chọn phả hệ để tìm ra “gen” tốt nhất. Cà phê Villa Sarchi dù đã được IHCAFE (Honduran Coffee Institute) đưa vào Honduras vào năm 1974 nhưng hiện không được trồng rộng rãi bên ngoài Costa Rica.
- Cà phê SL28 và SL34
Vào những năm 1930, các dòng cà phê có nguồn gốc từ cafe Bourbon đều được canh tác bởi chính phủ Kenya. Mục đích là để chọn lọc một giống cà phê có chất lượng và năng suất cao, chịu được hạn hán. Lúc này, phòng thí nghiệm Scott đã lựa chọn ra hai cây giống SL28 và SL34. SL28 không có năng suất cao hay khả năng kháng bệnh, nhưng vì hạt của nó lại có chất lượng cao nên giống này được giữa lại. Và thực tế một số người cũng đã nhận xét khách quan rằng café SL28 thật sự có phẩm chất không thể nhầm lẫn với bất kỳ loại cà phê nào khác trên thế giới. Còn café SL34 thì có năng suất cao hơn SL28 một chút và vẫn được xếp vào một trong những giống cà phê chất lượng cao.
Lời kết
Sản lượng cà phê Bourbon tại Việt Nam hiện nay rất thấp, hầu như chỉ tập trung chủ yếu ở tại Đà Lạt. Đối với hương vị thì Bourbon Đà Lạt không giống với một bất kỳ đất nước nào. Bởi chúng mang trong mình hương thơm của hoa nhài, xen lẫn chút chua nhẹ của trái cây, hòa quyện vị đậm ngọt ngào của “mùa xuân”. Chính sự đặc biệt này nên loại cà phê này tại Việt Nam nói chung và tại Đà Lạt nói riêng được rất nhiều khách du lịch, đối tác quốc tế đánh giá cao và săn tìm.
Còn bạn thì sao, trên dải đất hình chữ S này bạn đã bao giờ được thưởng thức qua cà phê Bourbon? Nếu có dịp đến Đà Lạt hãy nhâm nhi ngay một tách cafe Bourbon chính hiệu và đúng điệu “thành phố sương mù” nhé!
Nguồn: Art Coffee
Xem thêm:
https://artcoffeevietnam.business.site/